Anadolu, Asya kıtası'nın Güneybatı ucunda yer alan bir yarımadadır. Tamamı Türkiye'de bulunur. Kuzeyinde Karadeniz, batısında Marmara ve Ege denizleri, güneyinde ise Akdeniz yer almaktadır.
Eski Batı kaynaklarında yarımadanın adı Küçük Asya (Latince: Asia minor, Yunanca: Mikrá Asia) olarak geçer. Ancak bu kullanım günümüzde eskimiş olup daha çok tarihi anlatımlarda yer alır.
Anadolu, Asya ve Avrupa'nın birleşim noktasındaki stratejik konumu nedeniyle, tarih öncesi çağlardan beri birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Yeryüzünün en eski yerleşkelerinden bazıları Cilalı Taş Devri'nde Anadolu'da kurulmuştur. Çatalhöyük, Çayönü, Nevali Çori, Hacılar, Göbekli Tepe ve Mersin yerleşkeleri Cilalı Taş Devri'nden kalmadır. Truva yerleşkesi de Cilalı Taş Devri'nde kurulmuş ve Demir Çağı'na doğru uzanmıştır. Sümer, Hitit, Lidya, Pers, Selçuklu, Osmanlı, Roma (Bizans), Yunan, Kelt gibi onlarca medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Yüzlerce, dil ve lehçeyi bağrında barındırır.
Hıristiyanlığın ilk doğduğu ve geliştiği topraklardan biridir. 11. yüzyıldan itibaren Türkler tarafından iskân edilmiş ve yönetilmiştir.
Anadolu kelimesi, Yunanca "Doğu" anlamına gelen ή άνατολή (anatole) kelimesinden türemiştir. Bu sözcük, "doğmak, yükselmek" anlamına gelen Yunanca άνατέλλειν (anatellein) fiilinden gelir. "Doğu ülkesi" anlamına gelen Anatolia ilk kez 7. yüzyılda Doğu Roma İmparatorluğu'nun Afyon, Isparta, Konya, Kayseri ve İçel yörelerini kapsayan idari birimi (Anatolikon Thema) için kullanılmıştır. Osmanlı döneminde ise Anadoli veya Anadolu, merkezi Amasya olan ve Sivas ve Kastamonu'yu kapsayan bir eyaletin adıdır. 19. yüzyılda genel anlamda imparatorluğun Asya kıtasında kalan ve Türklerle meskûn olan bölgesini tanımlamak için kullanılmıştır.
Cumhuriyet döneminden önce "Anadolu"nun geleneksel doğu sınırı olarak Fırat Nehri kabul edilirken, Cumhuriyetten sonra Türkiye'nin Asya kıtasında kalan kısmının tümü aynı coğrafi terime dahil edilmiştir.
Anadolu'yu Türkçe ana ve dolu sözcükleri ile açıklayan görüş, Türkiye'de 1930'lardan itibaren yaygınlık kazanan milliyetçi tarih anlayışı çerçevesinde değerlendirilmelidir.
TÜRKLERİN ANADOLUYA GİRİŞİ
Anadolu'da Türk devletlerinden önce de Bizans İmparatorluğu bünyesinde yaşayan ve çoğunluğu gayrimüslim olan bir Türk nüfusu bulunmakta idi. Ancak Anadolu'nun büyük oranda Türkleşmesi Büyük Selçuklu İmparatorluğu Sultanı Alp Arslan'ın 1071'de yapılan Malazgirt Savaşı'nda Bizans İmparatorluğu'nu yenmesi ile başlamıştır. Bu savaşta Bizans bünyesindeki gayrimüslim Türklerin bir kısmı da paralı asker olarak Müslüman olan Selçuklular'a karşı savaşmıştır.
ANADOLU DİLLERİ
Anadolu'da MÖ 2. ve 1. binyıllarda kullanılan bir grup Hint-Avrupa diline Anadolu Dilleri adı verilir. Bu diller arasında en önemlisi ve en iyi tanınanı, MÖ 1600-1100 yılları arasında yazılı belge bırakmış olan Hititçe'dir (Naşşili). Hitit imparatorluğu döneminde, Hititçe ile akraba diller olan Luwice (Luwili) ve Palaca da konuşulmuştur. Luwice'nin yayılım alanı Güney ve Batı Anadolu, Palaca'nınki ise Kuzeybatı Anadolu (Kastamonu yöresi)'dir.
Erken antik çağda, Luwice'den türemiş olduğu tahmin edilen Lykia dili, Lysia dili, Karia dili, Pisidia dili, Side dili ve kökenleri yeterince bilinmeyen Paphlagonia dili ile Kappadokia dili kullanılmıştır. Bu dillerin tümü MÖ 1. yüzyıla doğru Yunanca'nın egemen dil olması üzerine tarih sahnesinden çekilmişlerdir.
Günümüzde Anadolu'da yaşayan halkın büyük bir kısmı Türkçe konuşmaktadır. Anadolu Türkçe ile 11. yüzyılda Selçukluların fethi ile tanışmıştır. Buna rağmen çok kültürlü yapısını Selçuklular ve Osmanlılar döneminde devam ettirmiştir. Anadolu'nun doğusunda Kürtçe konuşan azımsanamayacak bir nüfus vardır. Ayrıca kuzeydoğu Anadolu'da Laz, Gürcü ve Hemşinliler bulunur. Yunanca konuşan halkın (Rumlar) çoğu Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki mübadelede, Yunanistan'daki Türk kökenli halkla değiş-tokuş edilmişlerdir. Bugün Anadolu'da yaşayan halkın tamamına yakını Müslüman'dır.
ANADOLU - Anatolia
Cumartesi
BALKANLAR - Balkans
Avrupa kıtasının güneydoğusunda yer alan topraklara Balkanlar, Balkan Yarımadası ya da Güneydoğu Avrupa da denilir.Balkanlar dağlık yer anlamına gelir.
Balkanlar'da bulunan başlıca devletler; Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk, Kosova (fiilen bağımsız), Sırbistan, Karadağ ve Bosna-Hersek'tir. Türkiye, Balkan Yarımadası'nda bir miktar toprağı olduğundan ve Romanya, Hırvatistan, Slovenya ve Moldova ise tarihi bağlarından ötürü bazen Balkan ülkesi sayılırlar. Ama Balkanlara kötü ün veren savaşalar ve katliamlar ve bu yüzden "Balkan" kelimesine de kötü imaj verdiğinden, ve eski türkçe (dağlık) bir kelime olduğundan artık sıkça "Güneydoğu Avrupa" olarak adlandırılıyor.
Tarih boyunca Avrupa'nın hiçbir bölgesi Balkan yarımadası kadar saldırı, istila ve işgale uğramamıştır. Bölge Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Hunlar, Avarlar, Bulgarlar, Sırplar, Türkler, Avusturyalılar ve daha başka uluslar tarafından uzun yıllar boyunca yönetildi. Balkanlar'ın yerli halkı olan topluluklar kısa süreli dönemler hariç tarih boyunca hep başka milletlerin idaresi altında yaşadılar.
14. yüzyıl ortalarında Türkler'in Rumeli'ye geçişi Balkanlar'ın tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu. Osmanlılar Balkan Yarımadası'na ayak bastıklarında bölgede,kendilerine karşı gelebilecek ne güçlü bir siyasi birlik ne de güçlü bir devlet bulunmaktaydı. O dönem Balkanlar'ın en güçlü devleti olan Sırp Krallığı bile Osmanlılar'ın askeri gücüne dayanamıyarak 15. yüzyıl ortalarında çöktü.
Osmanlılar'ın Trakya'ya ayak bastıktan sonra bölgede yavaş yavaş ilerlemeye başlaması,aralarında çeşitli dini,siyasi,askeri vb.sorunlar olan Balkan halklarının (Bulgarlar,Sırplar,Arnavutlar,Bosnalılar,Eflaklılar,Boğdanlılar,Hırvatlar,Slovenler) bu sorunlarını bir kenara bırakıp yaklaşan Türk tehlikesine karşı birleşerek Haçlı Seferleri başlatmalırına neden oldu. Bu seferlere,Balkan devletleri dışında zaman zaman,bölgenin hamiliği rolünü üstlenen Macar Krallığı doğrudan İngiltere,Fransa,Almanya,İspanya,İtalya,Lehistan ve İskoçya gibi çeşitli Avrupa ülkeleride bir miktar asker göndererek dolaylı yönden iştirak ettiler.Haçlı Orduları ile Osmanlı Türkler'i arasında 14.y.y ortalarında Sırpsındığı Savaşı(1364) başlayan çatışmalar I. Kosova Savaşı(1389),Niğbolu Savaşı(1396),Varna Savaşı(1444) ve son olarak ta II. Kosova Savaşı(1448) ile 15.y.y ortalarına kadar devam etti.
Balkan Devletleri'nin Osmanlı Devleti'nden ayrılış tarihleri
Ülke Özerklik Bağımsızlık Kimden
Yunanistan - 1829 1830 Osmanlı Devleti
Sırbistan - 1829 1878 Osmanlı Devleti
Karadağ - 1878 Osmanlı Devleti
Romanya - 1856 1878 Osmanlı Devleti
Bulgaristan - 1878 1908 Osmanlı Devleti
Arnavutluk - 1912 Osmanlı Devleti
BATI ASYA - Western Asia
Asya'nın batı sınırı oldukça tartışmalı bir meseledir. Bu konuda birçok araştırıcı farklı görüşler ileri sürse de, en doğru kabul edilen sınır; Ural Dağları, Ural Nehri, Maniç Oluğu, Karadeniz, Boğazlar, Ege Denizi, Akdeniz, Süveyş Kanalı ve Kızıldeniz üzerinden çekilecek bir hattır. Bu hattın doğusunda kalan Anadolu ve Kafkaslar Asya'dan sayılırken Trakya Avrupa'ya dahil edilmektedir.
Bu coğrafya üzerinde Rusya, Türkiye, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Nahçivan, İran, Irak, Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, Afganistan, Pakistan, Hindistan, Tacikistan ve Kırgızistan gibi ülkeler bulunmaktadır.
KIBRIS - Cyprus
Kıbrıs Akdeniz'de bir adadır (Yunanca:Κύπρος,Kýpros) Kuzeyinde 65 km mesafe ile Türkiye, doğusunda 112 km mesafe ile Suriye, 267 km ile İsrail, 162 km ile Lübnan; güneyinde 418 km ile Mısır; batısında ise 965 km ile Yunanistan yer almaktadır.
Kıbrıs, Akdeniz'in Sicilya ve Sardinya'dan sonra üçüncü büyük adasıdır. Kıbrıs adası 30.33 ve 35.41 enlemleri ve 32.23 ve 34.55 boylamları arasındadır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin yüzölçümü 3.355 km²dir. Yaklaşık olarak ada sahillerinin yarısı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içerisindedir.
Ekilebilen % 45 lik verimli arazinin % 20 si sulanmaktadır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti genelinin % 20 si ormanlık olup yoğun bir ağaçlandırma programı devam etmektedir.
Bir süre Hitit egemenliğinde kalmış. Yunanistandaki Akalar tarafından kolonileştirilmiş daha sonrada sırasıyla Roma ve Bizans yönetimine girmiş. 1571 yılında Türkler tarafından fethedilmiş, 1878 yılında Osmanlı İmparatorluğu'ndan yıllık 500,000 Amerikan doları karşılığında kiralayan İngilizler tarafından 1914 yılında işgal edilmiş, 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti adıyla bağımsızlık kazanmış, 1974'de Yunan darbesi ertesinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin gerçekleştirdiği Kıbrıs Barış Harekatı sonucu adada iki ayrı devlet oluşmuştur. Nüfusun yaklaşık %74'ü Yunan (Rum), %26'sı Türk'tür. En büyük şehir Lefkoşa'dır.
Günümüzde ada iki ayrı cumhuriyet tarafından yönetilmektedir: Bunlar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi'dir.
Kıbrıs'ın iklimi tipik bir Akdeniz iklimidir. Yazları uzun ve kurak, kışları kısa ve yağmurludur. Yıllık ortalama sıcaklık 19ºC'dir (66ºF). Yaz ortası sıcaklık 40ºC (105ºF) civarında seyretmektedir ve Akdeniz'deki en sıcak deniz olarak ortalama 21ºC'dir (75 Fº). Kışın hava oldukça yumuşaktır ve yıllık ortalama 500mm yağmur düşmektedir.Adanın batı yakası doğusundan daha çok yağış alır.
Yaprağını dökmeyen, çamgiller, turunçgiller, zeytingillerin yanı sıra makilik, yaprağını döken ağaç, bodur ağaççıklar, ağaç ve çalılıklarla değişik çiçek türleri Kıbrıs'ın genel bitki örtüsünü oluşturur.
Kıbrıs'ın eşsiz Akdeniz iklimi doğal zenginliğin oluşmasında büyük bir etken olmuştur. En yaygın orman tipi ağaç türleri çam, servi, meşe ve sonradan adada yetiştirilen okaliptüstür. Kıbrıs'ta 150'ye yakın değişik türde Gramineae out dahil, doğal olarak yetişen tahmini 1900 çeşit çiçekli bitki bulunmaktadır. Dünyada bilinen orkide türlerinden 30'u sadece Kıbrıs'ta yaşamaktadır.
Dünyanın hiçbir yerinde bulunmayan ve yalnız Kıbrıs'ta yetişen 19 bitki türü bulunmaktadır.
Kıbrıs gerek adada yaşayan, gerekse kıtalar arasında göç eden hayvanları barındırması nedeniyle zengin hayvan türüne sahip bir ülkedir. Kuzey Kıbrıs coğrafik konumu nedeniyle Afrika ve Doğu Avrupa arasında kuşların konaklama ve yumurtlama merkezidir. Adada bulunan 350 türden 7 türü endemiktir. Ayrıca 26 farklı çeşit sürüngen ve amfibyum da yaşamaktadır.
Kıbrıs'ın eşsiz sahilleri ayrıca Akdeniz'de nesli tükenmekte olan caretta caretta ve chelonia mydas kaplumbağaları için uygun yumurtlama merkezleridir.
Karpaz Milli Parkı'nda 250 civarında özgürce yaşayan yabani eşek bulunmaktadır.
KUZEY AFRİKA - North Africa
Avrupa'nın güneyinde, Atlantik Okyanusu'nun doğusunda, Hint Okyanusu'nun batısında ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunan Afrika kıtasının kuzeyidir.
Eski dünya karalarından birisi olan Afrika, 30.218.000 km² yüz ölçümü ile kıtalar arasında Asya ve Amerika'nın ardından üçüncü sırada gelir.
Afrika adı, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romalılarca "Afri" veya "Africani" denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir. Afrika adı bu ülkeye Pön savaşları sırasında verilmiştir. O zamana kadar Yunanlı yazarlar bu kıtaya "Libya" yani "Lebular Diyarı" derlerdi. Fakat MS I yy sonlarında bu isim bütün kıta için kullanılmaya başlandı. Afrika terimi daha sonra Arapça'ya "İfrikiya" şeklinde geçmiştir.
Afrika kuzeyden Akdeniz ile sınırlanırken kuzeydoğuda Süveyş Kanalı ile Asya'dan ayrılır.
Sahra Çölü hem tüm Afrikanın hem de tüm dünyanın en büyük çölüdür. Hâlâ da genişlemeye devam etmektedir.
Cezayir, Mısır, Libya, Fas, Sudan, Tunus, Batı Sahra ülkeleri Kuzey Asya ülkeleridir. Bölgede Müslümanlar çoğunlluktadır.Yaygın olarak kullanılan dil ise Arapça'dır
Kuzey Afrika'nın büyük bir kısmı 16. asırdan itibaren uzun yıllar Osmanlı Devletinin hakimiyetinde kaldı. Trablusgarp Savaşı'ndan sonra İmzalanan Uşi Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Kuzey Afrikadaki son toprak parçasını kaybetti. Kuzey Afrika'da 19. asrın sonu ile 20. asrın başlarında Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya tarafından sömürge yönetimleri kuruldu. Bölgedeki ülkeler 2. Dünya Savaşından sonra bağımsızlıklarını kazandı.
Ayrıca İspanya'nın Kanarya Adaları, Ceuta, Melilla adlı ve Portekiz'in de Madeira Adaları atlı toprakları vardır.
MEZOPOTAMYA - Mesopotamia
Mezopotamya (Aram Nehrin), bugün Irak, doğu Suriye ve Güneydoğu Anadolu'yu (Türkiye) kapsayan coğrafi bölgeyi tarif eden bir isimdir. Mezopotamya Eski Yunanca'da "iki nehir arasındaki yer" demektir; μέσος ("arasında") ve πόταμος ("nehir"). Kastedilen iki nehir Fırat ile Dicle'dir, zira bölge bu iki nehrin arasında kalır.
Verimli toprakları ve uygun iklim şartları nedeniyle çok eski zamanlardan beri yoğun göçe sahne olmuş Mezopotamya, birçok farklı kültür ve halkın karıştığı bir bölge olmuştur ve bu nedenle de medeni gelişime sahne olmuştur. Bilinen ilk okur yazar topluluklara ev sahipliği yapmış bölgede birçok medeniyet gelişmiştir ve bu sebeplerden Medeniyet(ler) Beşiği olarak da anılmıştır. Hiçbir zaman Mezopotamya olarak anılan belirli bir siyasi mevcudiyet olmadığı gibi sınırları belirli bir bölge değildir. Basit anlamda Yunan tarihçileri bu bölgeyi anmak için bu ismi anmışlardır.
Mezopotamya tarih boyunca farklı kavimlerin bir arada yaşadığı bir bölge olmuştur. Bölgeye uzun süre devam eden sürekli göçler, hem siyasi iktidarın belirli bir çizgi izlemesini engellemiş hem de kültürel ve teknolojik anlamda kent ve toplumların gelişimini körüklemiştir. Mezopotamya bölgesi dünyanın en tanınmış ve köklü medeniyetlerinden birkaçına ev sahipliği yapmıştır; Sümerler, Akadlar, Persler, Babilliler ve Asurlular gibi. Bunların dışında daha birçok halk ve kavim Mezopotamya'da kök salmıştır.
Yazı Öncesi Dönemden Sümerlere
Son buz devrinin sonlarına doğru, hâlâ hüküm süren buzul veya buzul arası iklim koşullarından kaçmak için insanlar topluluklar halinde güneye doğru göç etmişlerdir. Bu dönemlere dair kuzey Irak'ta ve çevre bölgelerde çeşitli yerleşim alanları göze çarpar. Daha sonra iklimin tarım için uygun hale gelmesiyle kuru tarım başladığı gibi yerleşim birimleri de oluşmaya başlamıştır.
Güneydoğu Anadolu'da Çayönü (Diyarbakır, Türkiye) ve Göbekli Tepe (Şanlıurfa, Türkiye) gibi yerleşim yerleri Neolitik dönemde Mezopotamya'daki göze çarpan yerleşim bölgelerindir. Bunlara kuzey Irak'taki Cermo da eklenebilir. Bu yerleşimler dönemin kültürel ve teknolojik gelişimini anlamak için önemlidirler.
Tarım gelişimi ve köy yaşamının başlangıcından yazının ortaya çıkışına kadarki dönemin ünlü yerleşim bölgelerine örnek olarak Samarra, Halaf ve Hasuna verilebilir. Bu dönemde her kent aynı zamanda ayrı bir kültürel tarz ortaya sunmaktaydı. Bu kentlerin ortak yönü konutların ortaya çıkışıdır. Yine de konutların mimari tarzı kentten kente değişiklik gösterir. MÖ 5500-MÖ 5000 dolaylarında Mezopotamya'da öne çıkan iki kültür kuzeyde Halaf kültürü ve güneyde Ubaid (Obeyd) kültürleridir.
Uruk döneminden bir heykelcik.
Bölgenin bir sonraki evresi Uruk dönemi (MÖ 4000-MÖ 3100) olarak anılabilir. Bu dönemde güneydeki kentler büyük oranda gelişmiştir. Bu gelişmeler sadece kültürel planda değil aynı zamanda teknolojik plandadır da. Uruk kenti, dönemi karakterize eden kent olarak, çok önemli bir konumdadır. Sulu tarımın geliştiği bu dönemde, madencilik ve teknoloji dallarında da ortaya çıkan gelişmeler kentlerin genel durumunu yükseltmiştir. Uruk kentinin ünlü Mezopotamya kahramanı Gılgamış'ın evi olduğu da söylencelerde yer alır. Bu dönemde ticaret büyük oranda gelişmiştir ve Mezopotamya'nın o dönemde bilinen sınırları içeresinde yoğun bir ticaret ağı oluşmuştur. Ayrıca Anadolu ile yapılan ticaret, Anadolu halklarının kültürünü de Mezopotamya'ya, sınırlı anlamda da olsa, taşımıştır. Bu dönemin sonlarında yazı geliştirilmiş ve kayıt tutumu da başlamıştır. Bu dönemlerde ve daha sonra bir süre güneydeki gelişimlerin kuzeye geçmesi uzun zaman almıştır.
Sümerler
Mezopotamya'da yaşayan birçok farklı kavimden ilk öne çıkan ve daha sonraki medeni oluşumların temelini atan Sümerlerdir. Gerek yazı, dil, tıp, astronomi, matematik gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan ve bilinen toplum Sümerlerdir. "Yaratılış" ve "Tufan"a ilk kez Sümerlerde rastlanır. Sümer döneminde Mezopotamya'da 18'i büyük olan yaklaşık 35 büyük şehir ve kasaba vardı. Bunlara örnek vermek gerekirse Kiş, Nippur, Zabalam, Umma, Lagaş, Eridu, Uruk ve Ur zikredilebilir.
Lagaş'ta iktidara gelen Ur-Nanşe yaptırdığı inşaatlarla öne çıkmıştır. Urukagina da ilk yazılı reformları sayesinde tanınmıştır. Son dönemlerde Sümerlerin baş tanrısı konumundaki Enlil'in tapınağı Nippur'da idi bu nedenle Nippur Sümerlerin dini başkenti sayılırdı.
MÖ 2400-2350 yıllarında Sümerler düşüşe geçerken, Akkadlar yükselişe geçmiştir.
Akkadlar
Akkadlar Sami kökenli bir topluluktur. Sümerler döneminde Mezopotamya'ya göçen bu topluluk Sümer kültürünü benimsemiştir. Sümerler sonrasında Mezopotamya'nın lideri konumuna gelen halk, Mezopotamya'daki medeni gelişimin öncüsü Akkadlar olmuştur. Ayrıca Akkadlar daha sonra Mezopotamya'da güçlü konuma ulaşacak yine Sami kökenli Asur ve Babil halklarına da öncülük etmişlerdir. Akkadlar, Sümerlerden farklı olarak kent krallıklarından ziyade Evren veya Dünya krallığı kavramını Mezopotamya'ya getirmiştir. Bölgenin merkezi bir idare eline geçmesi de ilk kez Akkadlar döneminde olmuştur.M.Ö 2150'de güçlenen Sümerliler bu devleti yıkmışladır.
Akkad hanedanının kurucusu kral Sargon'dur. Agade isimli bir başkent kuran Sargon kayıtlara göre 34 savaş yapmıştır. Yine de Sargon'a dair bilgilerde mitoloji ile gerçeklik karışıktır. Sargon'un torunu olan Akkad kralı Naram-Sin de dedesinin yolundan gitmiş birçok sefer yapmıştır. Fakat Naram-Sin'den sonra bölgedeki güç dengeleri değişmiş ve Akkadlar düşüşe geçmiştir. Kısa bir süre içinde Zagros Dağları'ndan inen ve işgale başlayan Gutiler yönetimi ellerine geçirmişlerdir.
Üçüncü Ur Hanedanı
Akkadların yönetimindeki zayıflıklar nedeniyle, birçok kentin yönetici hanedanı yönetimi tekrar ellerine geçirmişlerdir. Bu kentlerden öne çıkanı Ur kenti ve yöneticisi 3. Ur Hanedanıdır. Hanedan Akkadların izinden giderek bütün bölgeyi kontrol altına almak istemiştir. Yaklaşık 100 yıl kadar (MÖ 2100-MÖ 2000) süren bir dönemde Ur kenti Mezopotamya'nın en büyük siyasi gücü olmuştur. Dönemlerinin sonu yoğun göçler ve çevre toplulukların saldırıları ile gelmiş ve yönetimleri zayıflamıştır. Ur Sülalesinin yönetiminin sonu aynı zamanda Sümerlerin Mezopotamya'daki yönetimlerinin sonu demektir. Daha sonra Sümer kökenli olmayan kavim ve sülaleler egemen olmuşlardır. Yine de bu dönem kültürel, dini ve mimari açıdan medeni gelişimi büyük oranda etkilemiştir.
Asur ve Babil
3. Ur Sülalesiinin çöküşünden sonra kuzeyde büyük bir siyasi güç olarak Asur, güneyde ise din ve kültür merkezi olarak Babil öne çıkmıştır. Aynı zamanda 2. binyılın erken dönemlerinde bölgeye gelen Hurri ve Amurrular (veya Amoritler) bölgenin gerek nüfus gerekse kültürel yapısını büyük oranda etkilemiş, daha sonraki siyasi olaylara da etki etmiştirler.
2. binyılın başlarında yükselen kavimlerden biri Asurlardır. Özellikle oluşturdukları geniş ticaret ağı onların Mezopotamya kültürünü farklı bölgelere yaymasına ve farklı kültürleri de Mezopotamya'ya taşımasına neden olmuştur. Anadolu'ya yazının gelmesi de yine bu dönemdeki Asurlu tüccarlar sayesinde olmuştur.
Diğer yükselen kavim ise güneyli Babil'dir. Amurru kökenli olan Eski Babil sülalesi, 5. kral Hammurabi ile dönemin diğer krallıkları üzerinde egemenlik kurmuştur. Bu sıralarda Anadolu'da Eski Hitit Devleti fetihlere başlamış ve sonunda Hitit Kralı I. Murşili MÖ 1595 yılında Babil'i alarak Babilin egemenliğine son vermiştir.
III. Tiglatpileser'i gösteren rölyef. MÖ 8. yüzyılın üçüncü çeyreğinden. Louvre Müzesi
Daha sonraki dönemlerde Kassitler öne çıkmış, Anadolu'daki Hititler güçlenmiş, Hurriler Mitannilerin önderliğinde yeni bir siyasi güç oluşturmuşlardır. Yaklaşık iki yüzyıl süren Mitanni-Hurri egemenliğinin zayıflaması Asurların yükselmesine olanak vermiş ve MÖ 13. yüzyılda Asur kralı I. Şalmaneser Mitanni-Hurri devletini sonlandırmış ve Asur egemenliğini kesin olarak başlatmıştır. Fakat bu Asur egemenliği de yoğun göç dalgaları sebebiyle zayıflamıştır. MÖ 9. yüzyılın başında kuzeyde Asur'un tekrar yükselmesine kadar bölge karışık bir dönem geçirmiştir. Bu zamana kadar Mezopotamya ve çevresinde birçok yeni devlet ve kavim ortaya çıkmıştı. MÖ 9. yüzyıldan yaklaşık MÖ 5. yüzyıla kadar süren Asur yönetimine Yeni Asur Krallığı denmiştir. Bu dönemde yoğun bir yayılma politikası benimsenmiş, her kral sayısız sefer yapmıştır. Yine de güney Mezopotamya'da Babil egemenliğini korumuştur. Babil dışında Urartular ve Medler de bağımsız birer güç olarak konumlarını korumuşlardır. Bir dönem Asur zayıflasa da III. Tiglatpileser ile tekrar yükselmeye başlamış Urartu kralını yenmiş ve yayılma politikasıyla diğer önemli güçleri, Babil ve Medleri, rahatsız etmiştir. II. Sargon ve sonrasında Asur'un konumu daha da yükselmiş; Asur birçok krallığı egemenliği altına aldığı gibi Mısır'a yapılan büyük seferlerle Mısır'ı da yağmalamıştır. Yeni Asur Krallığı'nın en geniş olduğu dönemde Medler ve Babilliler, İskitlerle birleşerek Asur'a savaş açmış ve sonunda Asur'un yıkılmasına neden olmuştur.
Yeni Asur Krallığı sonrası dönemde Babil yükselişe geçmiş ve Yeni Babil olarak anılan bir dönem başlamıştır. Yeni Babil, Asur'un bütün topraklarına egemen olduğu gibi çevre krallıklara birçok sefer düzenlemiştirler. Bu sıralarda Medler Urartu devletine son vermiştirler. MÖ 539 yılında Perslerin Babil'i ele geçirmesiyle Yeni Babil son bulmuştur. Bu dönem ve sonrasında Persler tüm Mezopotamya'yı egemenlikleri altına almıştırlar.
Sonraki Dönemlerde Mezopotamya
Mezopotamya Büyük İskender'in Persleri egemenliği altına alışına kadar Perslerin egemenliği altında olmuştur. Daha sonra bir süre Pers imparatorluklarının egemenliği altında kalmış, daha sonra Romalılar kuzeybatı bölümünü egemenlikleri altına almışlardır. Pers Sasani İmparatorluğu döneminde egemenlikleri altındaki Mezopotamya'nın büyük kısmı Del-i Iranşahr yani "İran'ın Kalbi" olarak anılmaya başlanır ve başkent Mezopotamya'da yer alır. MS 7. yüzyılın erken dönemlerinde Arap halifeleri Şam'ı kontrol altına alır ve zaman içinde Mezopotamya Arapların egemenliği altında tekrar birleşir. Yine de bu dönemde iki vilayet şeklinde idare edilir: kuzeyde Musul başkent, güneyde Bağdat başkenttir ki Bağdat daha sonra hilafetin de başkenti olur ve 1258 yılına kadar böyle kalır. 1508-1534 arasında Safaviler kısa bir dönem için Mezopotamya'yı kontrolleri altına alsalar da 1535'te Osmanlılar (Türkler) Bağdat'ı egemenlikleri altına alırlar. Osmanlı Devleti'nin egemenliği sırasında Mezopotamya üç vilayete ayrılarak idare edilir: Musul, Bağdat ve Basra. I. Dünya Savaşı'nın sonunda Mezopotamya kısa bir süre için İngilizlerin yönetimine geçer ve İngilizler bugünkü Suriye ve Irak'ı bir Haşimi yöneticiye bağlı bir devlet olarak kurar. 1920'de İngilizler tarafından Irak ulus devleti kurulur ki bugünkü Irak sınırlarının yanı sıra bugünkü Kuveyt de sınırlara dahildir. Daha sonra 1961 yılında Kuveyt bağımsızlığını ilan eder.
Yazının Gelişimi
İlk yazı denemeleri piktogramlardan geliştirilmiştir. Bunlar hikayeleri, tarihi ve bazı olayları anlatan tabletlere çizilmiş resimlerdir. Daha sonraları farklı harfler için farklı işaretler geliştirmeye başlarlar ki buna çivi yazısı denmiştir. Bu yeni yazı türü kısa sürede yaygınlaşır ve piktogramlardan daha fazla kullanılmaya başlar. Harfler, kil tabletler üzerine oyulurdu.
Matematik, Tıp ve Astronomi
Mezopotamyalılar iki sayı sistemine sahipti. Sümerler, zamanı altmış dakikalık saatlerde ölçen ilk insanlardır ve haftada yedi günlük bir takvim de oluşturmuşlardır. Babilli astronomlar gündönümü ve tutulmaları hesaplayabiliyorlardı. Astronominin gelişimi din ve mitoloji ile iç içedir zira insanlar astronominin bir amacı olduğuna inanıyorlar ve ona bazı dini veya mistik unsurlar yüklüyorlardı. Örneğin tutulmalar kötüye işaretti. Her ne kadar anatomi ve tıp konusunda bilgileri olmasa da tıbbi tanı listeleri oluşturmuşlar, hastalıkları gözlemlemişlerdir.
MEZOPOTAMYA HALKLARI ve DİNLERİ
Mezopotamya büyük oranda göç almış, birçok kavme ev sahipliği yapmıştır. Fakat göç eden toplulukların çoğu var olan Mezopotamya kültürünü benimsemiş, ayrı bir kültür veya dil olarak barınamamıştır. Bu nedenle Mezopotamya'da var olmuş çoğu halkın, yazılı kayıtlar sayesinde, sadece isimleri bilinmektedir. Bunlara Guti, Amurru (Amorit), Kassit gibi halklar örnek olarak verilebilir.
Bugüne ulaşan çivi yazılı kayıtlar, tabletler sayesinde Mezopotamya'nın en yaygın dillerinin Sümerce ve Akadca olduğu söylenebilir. Bunlardan Sümerce Hint-Avrupa ve Sami kökenli bir dil değildir. Bazı özelliklerinin Ural-Altay grubu dillerle benzerlik gösterdiği düşünülmüştür. Yapılan çalışmalarla Sümerce ve Türkçede ortak olan birçok söz tespit edilmiştir (dingir-tengri, kabkagag-kap kacak gibi). Bugün Sümerce bu dil gruplarından ayrı bir dil olarak ele alınır. Akadca ise, Sami kökenli Akadların dilidir ve Sami kökenlidir. Daha sonraki dönemlerde kullanılan Babilce ve Asurca da Sami kökenli dillerdir.
Bunların dışında Hurrilerin Mezopotamya'ya girişi ve daha sonra Mitannilerin liderliğinde önemli bir siyasi konuma gelmeleriyle Hurrice de, en azından bir dönem için, Mezopotamya'nın önemli dillerinden biri sayılmıştır. Hurriceye dair pek bilgi yoktur yine de Urartuca ile aynı kökenden geldiği bilinmektedir.
Sümerce gibi diğer dillerden farklı özellikler taşıyan bir Mezopotamya dili de Elamca'dır.
Antik Mezopotamya dini, kayıtları bilinen en eski dindir. Antik Mezopotamya dininin temelleri Erken Sümer Hanedanları tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dini yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dini figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır.
Sümerce "evren" sözcüğü an-ki'dir. Bu tanrı An (veya Anu) ve tanrıça Ki'yi işaret eder. Bu çiftin çocuğu Enlil, hava tanrısıdır ve zamanla Sümerlerin ve daha sonraki kavimlerin baş tanrısı olmuştur.
Destanlar çoğu zaman hem tarihi, hem de dini/mitolojik öğeler taşımaktaydı. Yine tarihi kayıtlarda da dini ve mitolojik unsurlara rastlanır; örneğin kral listelerinde mitolojik unsurlarla gerçekler karışık biçimdedir. Daha sonraları ortaya çıkan birçok dinde de geçen ve araştırmacılarca Mezopotamya kaynaklı olduğu düşünülen anlatılara "Tufan" ve "Yaratılış" örnek olarak verilebilir.
Mezopotamya mitolojisi Sümer, Akad, Asur ve Babil odaklı olmakla beraber bölgeyi etkilemiş sayısız halkın mitolojilerinden yoğun biçimde etkilenmiştir. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır. Bazı önemli tanrı ve tanrıçalar şunlardır:
An, Sümer gök tanrısı daha sonraları Anu olarak anılmaya başlanır. Ki ile evlidir fakat diğer Mezopotamya dinlerinde Uraš olarak anılan bir eşi vardır.
Marduk, Babil'in baş tanrısı.
Gula veya diğer bölgelerde Ninişina, şifa tanrıçasıydı. Birisi hastalandığında şifa için ona dua edilirdi.
Nanna (bazı bölgelerde Suen, Nanna-Suen veya Sin), ay tanrısı. Enlil'in çocuklarındandı.
Utu (Šamaš veya Sahamaş), güneş tanrısı.
İştar, Asurlu aşk ve cinsellik tanrıçası. Sümer tanrıçası İnanna'dan köken aldığı düşünülür.
Enlil, Mezopotamya dininin en güçlü tanrısı olarak görülürdü. Karısı Ninlil çocukları ise: İnanna, Iškur, Nanna-Suen, Nergal, Ninurta, Pabilsag, Nuşu, Utu, Uraš Zababa ve Ennungi.
Nabu, yazı ve bilgelik tanrısı.
Ninurta, Sümer savaş tanrısı.
Zigguratlar Mezopotamya'da yapılmış olan büyük tapınaklardır. Kil ve balçıktan yapılan zigguratlar çok yüksek yapılardı.
ORTADOĞU - Middle East
Orta Doğu, güneybatı Asya'da, tarihsel ve kültürel yakınlığı olan ülkelerin oluşturduğu coğrafi bölge. Akdeniz'den Pakistan'a kadar uzanır ve Arap Yarımadası'nı kapsar. Orta doğu kavramı Avrupa merkeziyetçi yaklaşıma dayanır ve İngilizlerin 19. yy. da kullanmaya başladıkları bir kavramdır. Bu tanımlamada İngiltere ve Avrupa ülkeleri merkez kabul edilmiş; doğu, Uzak Doğu, Yakın Doğu, Orta Doğu gibi kavramlar buna göre tayin edilmiştir.
Bu tanıma göre Orta Doğu ülkeleri Türkiye, Suriye, Irak, Ürdün, İsrail, Lübnan, İran, Filistin, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Kuveyt, Bahreyn, Yemen ve Mısır'dır. Bazı kaynaklarda Kıbrıs da Orta Doğu'ya dahil edilir.
Yakındoğu ve Ortadoğu Kavramlarının Karşılaştırılması
Orta Doğu, batılı devletler tarafından bazen Yakın Doğu olarak adlandırılır. Oysaki Yakın Doğu, Balkanlarla beraber Orta Doğu'yu da kapsar. Bu adlandırmadaki değişiklik, Osmanlı İmparatorluğunun yıkılmasıyla başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Balkanların Osmanlı egemenliği altında olması ve farklı bir kültür motifini barındırması nedeniyle Balkanlar ve Doğu Akdeniz sahilleri yakın doğu, mezapotamya dahil olmak üzere mezapotamya ile Hindistan arasındaki bölge orta doğu olarak adlandırılmaktaydı. Balkanlarda özgür devletlerin ortaya çıkması ötekiler -farklı kültür ve inanç- kavramını ortadan kaldırmış ve yakın doğu kavramının ölmesine yol açmıştır. Yakın doğu kavramının kullanılmamaya başlamasıyla orta doğu kavramı Türkiye dahil olmak üzere Türkiye ile Hindistan arasındaki bölge için kullanılmaya başlanmıştır.
Yemen - Republic of Yemen
Cuma
Yemen (Arapça: اليَمَن al-Yaman) resmi adı ile Yemen Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية اليمنية al-Jumhuuriyya al-Yamaniyya).Orta Doğu'da, Umman Denizi, Aden Körfezi ve Kızıldeniz kıyısında, Umman ile Suudi Arabistan arasında yer alan bir ülke. Başkenti San'a'dır.
Coğrafi konumu: 15 00 Kuzey enlemi, 48 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Orta Doğu
Yüzölçümü: 527,970 km²
Sınırları: toplam: 1,746 km
Sınır komşuları: Umman 288 km, Suudi Arabistan 1,458 km
Sahil şeridi: 1,906 km
İklimi: Çöl iklimi, batı dağlarında ılıman iklim görülür.
Arazi yapısı: Dar kıyı ovaları, tepelikler, engebeli dağlar, orta kısımda çöller
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Umman Denizi 0 m
En yüksek noktası: Jabal an Nabi Shu'ayb 3,760 m
Doğal kaynakları: petrol, balık, kaya tuzu, mermer, kömür, altın, kurşun, nikel, bakır, batıda verimli topraklar
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %3 daimi ekinler: %13 otlaklar: %33.5 ormanlık arazi: %4 diğer: %46.5 (1993 verileri)
Sulanan arazi: 5,674 km² (1999)
Doğal afetler: Kum fırtınaları, toz fırtınaları
Ürdün - Jordan
Ürdün ya da resmi adıyla Ürdün Haşimi Krallığı Ortadoğu'da bir Arap ülkesidir. Kuzeyinde Suriye, kuzey doğusunda Irak, güneyinde ve doğusunda Suudi Arabistan, batısında İsrail ve Batı Şeria ile sınır komşusudur. Başkenti Amman olan Ürdün'ün temel dini İslam ve ana dili Arapçadır.
Konum: Orta Doğu, Suudi Arabistan'ın kuzeybatısında. Coğrafi konumu: 31 00 Kuzey enlemi, 36 00 Doğu boylamı Haritadaki konumu: Orta Doğu Yüzölçümü: 92,300 km² Sınır komşuları: Irak 181 km, İsrail 238 km, Suudi Arabistan 728 km, Suriye 375 km, Batı Şeria 97 km İklimi: Kuru çöl iklimi. Batı kısımlarda Kasım - Nisan ayları arasında yağmur mevsimi yaşanır.
Umman - Oman
Umman Sultanlığı güneybatı Asya'da, Arap Yarımadası'nın güneydoğusu kıyısında yer alır. Kuzeybatıda Birleşik Arap Emirlikleri, batıda Suudi Arabistan, güneybatıda ise Yemen ile sınır komşusudur. Güneyde ve doğuda Hint Okyanusu, kuzeydoğuda ise Basra Körfezi ile çevrilidir. Ülke ayrıca tamamı Birleşik Arap Emirlikleri ile çevrili bir toprağa da sahiptir.
Suudi Arabistan - Saudi Arabia
Suudi Arabistan Krallığı (Arapça:المملكة العربية السعودية) Arap Yarımadası'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeydoğu'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoğu'da Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir çünkü İslam'a göre iki kutsal şehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir.
Lübnan - Lebanon
Lübnan Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz kıyısında bir Arap ve Ortadoğu ülkesidir. Başkenti Beyrut'tur. Tarihteki Fenike uygarlığının vatanı Lübnan ve kıyılarıdır. Kuzeyinde ve doğusunda Suriye, güneyinde İsrail yer alır. Yüzölçümü 10,452 km², nüfusu 3.874.050 'dir. Nüfusu %60 Müslüman (Şii ve Sünni), %40 Hıristiyan'dır (Katolik ve Ortodoks). Lübnanlıların ana dili ve resmi dili Arapçadır.
Kuveyt - Kuwait
Kuveyt Devleti (Arapça:الكويت)Basra Körfezi kıyısında yer alan petrol zengini, küçük bir anayasal krallıktır. Kuzeyde Irak ve güneyde Suudi Arabistan ile komşudur. Ülkenin ismi Arapçadaki su kenarındaki kale anlamına gelmektedir.
Kuveyt genellikle çöldür ve dünyada doğal gölü veya su rezervi olmayan tek ülkedir.Dokuz adası vardır. Kuveyt karasal iklimin hakim olduğu bir ülkedir.Yazları aşırı sıcak ve kurudur(51 °C),kışlar ise ılıktır(21 °C).
İsrail - Israel
İsrail Devleti (İbranice: מדינת ישראל; Medīnat Yisra'el, Arapça:دولة إسرائيل; Dawlat Isrā'īl), Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği yerde bulunan bir devlettir. Coğrafi olarak, Asya kıtasında bulunmaktadır; batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Suriye, doğusunda Ürdün, güneyinde ise Mısır ve Kızıldeniz ile çevrilidir. Başkenti Kudüs'tür [2].
Uzun ve dar bir şekile sahip olan İsrail, 470 km uzunluğunda olup, en geniş bölgesi yaklaşık 135 km'dir. Sınırları ve ateşkes hatları içerisinde kalan toplam yüzölçümü 27.817 km²'dir. İsrail, yaklaşık 7.000.000'luk nüfusuyla, çeşitli din, kültür ve sosyal geleneklere sahip insanları bir araya getirmiştir. Para birimi Yeni İsrail Şekeli'dir.
Filistin - Palestine
Filistin (Arapça: السلطة الوطنية الفلسطينية ), Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni yöneten Filistin Bölgesel Yönetimi bir idari örgüttür.
Filistin Ulusal Yönetimi 1994'te, İsrail hükümeti ve Filistin Kurtuluş Örgütü arasında yapılan Oslo'daki uzlaşma görüşmelerinden sonra iki taraf arasındaki uzlaşma görüşmeleri sırasında 5 yıllık geçici dönem hükümeti olarak kuruldu.
Nüfus yoğunluğu ise km² başına 300'dür. Ancak nüfus yoğunluğu konusunda bölgeler arasında büyük bir dengesizlik mevcuttur. Gazze Şeridi'nin alanı 400 km² kadar olduğundan bu bölgede km² başına düşen insan sayısı 2500'ü bulmaktadir. Bu bölgedeki nüfus yoğunluğunun bu kadar fazla olmasının sebebi 1948'de işgal edilmiş topraklardaki Filistinlilerin birçoğunun bu bölgeye göç etmeye zorlanmış olmasıdır. Bu yüzden Gazze Şeridi'ndeki nüfusun üçte ikisi mülteci kamplarında yaşamaktadır. Batı Şeria bölgesinde nüfus yoğunlugu 200 civarındadır. "Yeşil hat" içinde kalan bölgenin yaklaşık 12 bin km²'lik bölümünü Negev ve Eilat çölleri oluşturur ve bu bölgelerde nüfus yoğunluğu oldukça düşüktür. Bu yüzden bu topraklardaki 6 milyon nüfusun büyük çoğunluğu 8 bin km²'lik alana yayılmıştır. Dolayısıyla bu bölgede de ortalama nüfus yoğunluğu 700 civarındadır.
Birleşik Arap Emirlikleri - United Arab Emirates
Birleşik Arap Emirlikleri kısaca BAE (Arapça:الإمارات العربية المتحدة). Güneybatı Asya'da Arap Yarımadası'nda 7 emirlikten (Abu Dabi, Acman, Dubai, Füceyre, Resül-Hayme, Şerce, ve Ummül-Kayveyn) oluşan bir Orta Doğu ülkesidir. Suudi Arabistan ve Umman'a sınırı vardır. Petrol açısından zengindir.
Bahreyn - Bahrain
Bahreyn resmi adıyla Bahreyn Krallığı, Asya'da, Basra Körfezi'nde yer alan karadan komşusu olmayan bir ada ülkesidir. Bahreyn'in güneydoğusunda Katar, batısında Suudi Arabistan yer alır. Kuzeybatıdan, Kral Fahd Geçidi ile Suudi Arabistan'a bağlanmıştır. Katar-Bahreyn Arkadaşlık Köprüsü şu an planlamaktadır ve Katarla Bahreyn'i birbirine bağlayacaktır.
Bahreyn, 36 adadan oluşur ve toplam yüzölçümü 706 km²'dir. Bahreyn adası bu yüzölçümün %85'idir. Diğer adalardan büyük olanlar (Hawar takımadası, Muharraq, Umm Na'san, Sitra) Bahreyn'e geçitlerle bağlı olup diğerleri küçük adacıklar ve mercan resifleridir. Ülke topraklarının büyük kısmı çöldür, çok az bir alan sulu tarımda kullanılmaktadır. En yüksek nokta Jebel Dukhan (Duman Dağı) denizden 137 m. yüksekliktedir.
Suriye - Syria
Suriye Arap Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية العربية السورية ) veya Suriye (Arapça: سوريا veya سورية ). Ortadoğu'da Lübnan, İsrail, Ürdün, Irak ve Türkiye ile komşu bir ülkedir. Başkenti Şam , nüfusu 17.585.540'tır. Nüfusun %90'ı Müslüman, %10'u Hristiyandır. Akdeniz'e kıyısı vardır. Türkiye'nin en uzun kara sınırını oluşturan devlettir.
Tunus - Tunisia
Tunus Cumhuriyeti (Arapça:الجمهورية التونسية) kısaca Tunus (Arapça:تونس).Kuzey Afrika'da, Akdeniz'e kıyısı olan bir Arap İslam ülkesidir. Batısında Cezayir doğusunda Libya ve Akdeniz Kuzeyinde de Akdeniz yer alır. Ülkenin güney kısmını Büyük Sahra Çölü kaplar. Tunus, Türk vatandaşlarına vize uygulamaz.
Tunus Kuzey Afrika'nın en kuzey ülkesidir.Ülkenin büyük kısmı Sahra Çölü ile kaplıdır.Ülkenin iklimi Akdeniz'e yakın olan yerlerde Akdeniz İklimi diğer yerlerde Çöl İklimidir.
Tunus halkının %99 kadarı Müslüman'dır ve Arapça konuşur.Ülkenin güneyinde yaşayanlar Berberice konuşur.Bu kesim Müslüman nüfusun %1'i kadardır.Ülkedeki yabancılar genellikle Fransız ve ya İtalyan'dır.
Sudan - Sudan
Sudan (Sudan Cumhuriyeti), Afrika'nın en büyük ülkesi. Başkenti Hartum'dur. Bir Doğu Afrika ülkesi olan Sudan kuzeyden Mısır, kuzeydoğudan Kızıldeniz, doğudan Etiyopya ve Eritre, güneyden Kenya, Uganda ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti (Zaire), batıdan Orta Afrika Cumhuriyeti ve Çad, kuzeybatıdan da Libya'yla çevrilidir.
Mısır - Egypt
Mısır (Arapça: مصر Mısr/Masr) adıyla bilinen Mısır Arap Cumhuriyeti (Arapça: Cumhûriyet Masr'al Arabiye) Kuzey Afrika'nın en kalabalık ülkesidir. Nüfusun büyük bir bölümü Nil Nehri boyunca yerleşmiştir.
1.020.000 km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir. Batıda Libya, güneyde Sudan ve kuzeydoğuda Filistin ve İsrail'le kara sınırı bulunmaktadır. Mısır'ın kuzeyde Akdeniz'e, doğuda Kızıldeniz'e kıyısı bulunmaktadır.Mısır'a hayat veren Nil nehri, dünyanın en uzun nehridir. (6.695 km)
Uzun yıllar Osmanlı hakimiyetinde kalan Mısır'da Osmanlı Paşalarının sülalelerinden gelmekle öğünen birçok yerli aile sosyal hayatta önemli yerlerdedir. Osmanlı sonrasında yerleşen İngilizler'in getirdikleri "kulüp" anlayışı Mısırlılar için ayrıcalığın simgesidir. Nesilden nesile verasetle de geçen üyelikler kişinin sosyal statüsünü belirlemekte önemli role sahiptir.
Libya - Libya
Libya (Arapça: ليبيا Lībiyā), (resmî ad الجماهيرية العربية الليبية الشعبية الإشتراكية العظمى al-Jamāhīrīyah al-‘Arabīya al-Lībīyah ash-Sha‘bīyah al-Ishtirākīyah= Libya Arap Halk Sosyalist Cumhuriyeti) Akdeniz kıyısında, doğusunda Mısır, batısında Cezayir ve Tunus, güneyinde Nijer ve Çad, güneydoğusunda Sudan ile komşu olan bir Kuzey Afrika ülkesidir.
Ülkenin adı olan 'Libya', eski Mısırlılar'ın Nil'in batısında yaşayan Berberiler için kullandıkları Lebu sözcüğünden gelmektedir. Sözcük eski Yunanca'ya 'Libya' olarak geçmiştir. Başkent: Trablus
Fas - Morocco
Fas (Arapça: المغرب; Magrip), Kuzey Afrika'da bir Arap ülkesidir. Başkenti Rabat'tır. Fas'ın komşuları Tunus, Batı Sahra ve Cezayir'dir, İspanya ile arasında Cebelitarık Boğazı yer alır. Hem Akdeniz'e hem Atlas Okyanusu'na kıyısı olup, Afrika'nın Avrupa'ya yaklaştığı uçta yer alır. Afrika'nın en ucundaki Tanca şehri Fas'a ait ise de Fas topraklarındaki Ceuta ve Melilla İspanya'ya aittir. Yönetim şekli krallıktır.
Başkent dışındaki diğer büyük şehirleri Casablanca, Fes ve Marakeş'tir. Kuzey Afrika'da yer alan Atlas Dağları Fas topraklarından başlamakta olup, bu dağ sırasının Fas'taki yüksekliği 4000 m'yi geçmektedir. Fas ayrıca güneyindeki Batı Sahra üzerinde hak iddia etmekte ve burayı 1975'ten bu yana yönetmektedir. 1975 yılında 'Yeşil Yürüyüş' adını verdikleri bir yürüyüş hareketi ile ellerinde sadece Kur'an'larla, silahsız olarak çöle girmişler ve bu hareketleri sonucu hiç bir direnişle karşılaşmadan çölün hakimiyetini kazanmışlardır.
Resmi dilleri Arapça olmasına rağmen devlet dairelerinde Fransızca kullanılmaktadır. Ayrıca İspanyolca ve Berberice dilleri de halk arasında sıkça kullanılmaktadır.
Ülke isminin kendi dilindeki anlamı "El-Magrip" yani en batıdaki yer anlamına gelse de diğer Avrupa ülkeleri burayı "Müslüman" anlamındaki 'Morocco' ya da 'Maroc' isimleriyle anmayı seçmişlerdir. Bizim dilimizdeki Fas ismi ise fes takma kültürüyle ilk orada karşılaşmamızdan dolayıdır.
Cezayir - Algeria
Cezayir (Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti), Kuzey Afrika'da ülke, Afrika'nın Sudan'dan sonra ikinci büyük ülkesi. Cezayir'in komşuları kuzeydoğuda Tunus, doğuda Libya, güneydoğuda Nijer, güneybatıda Moritanya ve Mali, batıda Fas ve Batı Sahra'dır. Etnik açıdan bir İslam, Arap ve Berberi ülkesidir. Ülke ismi Arapçada (El Cazayir) "adalar" anlamındadır.
Batı Sahra - Western Sahara
Batı Sahra Afrika'nın kuzeybatısında bir toprak parçasıdır. Batıda Atlas Okyanusu, kuzeyde Fas, Cezayir, güneyde ise Moritanya vardır. 1976'da İspanya'dan ayrılmışsa da Fas tarafından hak iddia edilerek yönetilmektedir. Bağımsızlığı ve devlet statüsü halen tartışmalıdır. Fas'tan ayrılması konusunda referandum düşünülmüşse de uygulamaya geçirilememiştir.
Yüzölçümü 266,000 km²'dir. Toplam tahmini nüfus 267,405 kişidir. Başkent konumundaki şehir Laayoune (Al Ayun) nüfusun büyük kısmını barındırır. Asıl Batı Sahralılar Sahravi olarak bilinmektedir. Bölgede Arapça ve İspanyolca konuşulur. Su kaynakları çok az olup, göçebelik, hayvan besleyiciliği yapılmaktadır. Batı Sahra'da başka doğal kaynak olarak Fosfat madenleri vardır.
Kıbrıs Rum Kesimi - Republic of Cyprus
Kıbrıs Cumhuriyeti Kıbrıs Adasının güneyinde kalan ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınmayan ülke. 16 Ağustos 1960 yılında Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı. 20 Temmuz 1974 yılında Rumlar tarafından Türklere soykırım yapılması nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti tarafından askeri müdahale yapıldı ve ada 2 parçaya bölündü. 2004 yılında Avrupa Birliği üyesi olan ülke Lefkoşa, Limasol, Larnaka, Baf bölgelerine ayrılmıştır. Adanın iki tarafını birleştirmek için yapılan çalışmalardan sonuncusu Annan Planı Rum kesimince reddedilince adanın birleşmesi projesi sonuçsuz kalmıştır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti - Turkish Republic of Northern Cyprus
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) veya Kıbrıs Türk Devleti, Akdeniz'de yer alan Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan, uluslararası camiada yalnızca Türkiye tarafından tanınan devlet. Pakistan ve Bangladeş de bir süre KKTC'yi tanımıştır; ancak uluslararası camiadan gelen baskılar sonucu[kaynak belirtilmeli] tanımaktan vazgeçmişlerdir.
Kuzeyde Dipkarpaz, batıda Güzelyurt, güneyde de Akıncılar'a doğru KKTC toprakları yayılır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Rum Kesimi toprakları arasında Birleşmiş Milletler'in kontrol bölgesi bulunmaktadır. KKTC'nin de Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı adında bir ordusu vardır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin nüfusu yaklaşık 265,000 (işçiler ve Türkiye'den yerleşenler dahil). Bu nüfusun neredeyse tamamı Kıbrıslı Türk'tür ve Türkçe'nin Kıbrıslı ağzını konuşur. Bu nüfus üç ana topluluktan oluşmaktadır: yerli Kıbrıslı Türkler, Türkiye'den gelen göçmenler ki bunlar iki kısımdan oluşur. Adada dünyaya gelenler ve Türkiye'den çalışmak üzere adaya gelenler. Türk Silahlı Kuvvetleri'de halihazırda 33,000lik bir kuvvetle adada bulunmaktadır. Hâlâ Dipkarpaz ve Koruçam'da yaşayan Kıbrıs Rumları ve Maronitler bulunmaktadır. KKTC, başkent Lefkoşe'nın kuzey tarafına sahiptir. Kıbrıslı Türkler'in büyük bir yüzdesi 1974'den sonra göç etmiştir. Özellikle İngiltere, Avustralya ve Türkiye Kuzey Kıbrıs'tan büyük oranda göç almıştır. Göçmenlerin büyük bir kısmı kötü ekonomik koşullar nedeniyle farklı ülkelere gitmek zorunda kalmışlardır. Bu kötü ekonomik koşullarında en büyük sebebi uygulanan ekonomik ambargo nedeniyle üçüncü ülkelere yapılan ticarette büyük zorluklar çekilmesidir. KKTC'nin nüfusu yazın gezip görmek için gelen turistlerle daha da fazlalaşmaktadır.
Türkmenistan - Turkmenistan
Türkmenistan Cumhuriyeti, 27 Ekim 1991 yılında SSCB dağıldığında bağımsız oldu. Resmî para birimi Manat'tır. Yönetim şekli cumhuriyettir. Türkmenistan, BM, İKÖ, BDT gibi uluslararası kuruluşlara üyedir. Devlet Televizyon Kuruluşu vardır. Özel televizyon yayını bulunmaktadır.
İran, Irak, Suriye, Anadolu Türkmen boylarına ait olanlar için "Türkmen" deyimi kullanılır. Türkmenler, Türklerin Oğuz soyundandırlar.
Özellikle Safevi Türk hükümdarı Nadir Şah'tan sonra çeşitli kavimlerin saldırılarına uğrayan Türkmenler 1835'ten sonra Merv Bölgesine doğru yayılmaya başlamışlardır. 1860'da da Govşut Han'ın önderliğinde Farsları yenilgiye uğratmış ve bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.
1873'te Ruslar Hive'yi işgal etmişler ise de, daha sonra yenilgiye uğramışlardır. 1916'da başlayan Türkistan ulusal ayaklanması devam etmiş, 1920'de de Türkmenler Hive'yi geri almışlardır.
1924'te Türkmen Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur. 7 Ocak 1990 tarihinde ise Türkmenistan’da, seçimler yapılmış, resmi dil Türkmence kabul edilmiş, 22 Haziran 1990 tarihinde Türkmenistan egemenliğine, 27 Ekim 1991 tarihinde de bağımsızlığına kavuşmuştur. Bugün gelişen ekonomisi ve genç nüfusu ile Orta Asya’nın en güçlü ülkelerinden biridir.
Türkmenistan'ın bağımsızlığını ilk Türkiye tanımıştır.
Türkmenistan başkanlık sistemi ile yönetilen, anayasasına göre, demokratik, laik bir hukuk devletidir. Tarafsızlık statüsü Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafından onaylanmıştır. Halk Maslahatı milli iradenin en yüksek temsilcisi niteliğindedir. Ayrıca anayasa değişikliği, referandum, ülkenin ekonomik, sosyal ve politik gelişmesine yön verecek ana konularda tavsiyeleri tartışma ve karar alma yetkisine sahiptir. Ancak Halk Maslahatı yasama organı değildir. Türkmenistan’ın yasama organı Meclis’tir. Halk Maslahatı kararları Meclis tarafından yasalaştırılır. Meclis, anayasanın hazırlanması ve değiştirilmesi, kanunların yasalaştırılması, parlamento ve başkanlık seçimlerinin tarihlerinin belirlenmesi, Başbakan yardımcılarınca yürütülen faaliyetlerin onaylanması, bütçenin onaylanması hususlarında yetkilidir. Türkmenistan’da tek parti bulunmaktadır.
Tacikistan - Tajikistan
Sovyetlerden ayrılan bir Asya ülkesi. Taciklerin kökeni diğer dört Orta Asya devletinden farklı olarak Türk değil Fars (İran) asıllıdır. Tacikçe, Farsça'nın bir koludur. Ülkede Taciklerden başka Özbek Türkleri, Türkmen Türkleri ve Kırgız Türkleri de bulunur. Çoğunluk İslam dinindendir. Hristiyan azınlık çoğunlukla Ruslardan oluşmuştur.
Başkenti Duşanbe'dir. Ülkenin en büyük havaalanı burada bulunmaktadır. Diğer önemli şehirleri: Hocent, Kul'ab, Novabad Yüzölçümü: 143.100 km². Nüfusu: 5.710.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 33'ü şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 67 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 41'dir. Nüfusun % 43'ünü 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Km² başına düşen insan sayısı: 39.9 Coğrafi durumu: Orta Asya ülkelerinden olan Tacikistan, doğudan Çin, güneyden Afganistan, batıdan ve kuzey batıdan Özbekistan, kuzeyden Kırgızistan ile çevrilidir. En yüksek yeri eski Komünizm Tepesi yeni adıyla Somoni Tepesi (7483 m.)'dir. Topraklarının % 93'ü dağlıktır. Ancak dağlık alanlarda da tarım arazisi veya otlak olarak kullanılan araziler mevcuttur. Topraklarının % 7'si tarım alanı, % 23'ü otlaktır. Ülkeye sert bir iklim hâkimdir. Kışlar çok soğuk yazlar çok sıcak geçer. Sıcaklık kışın dağlık bölgelerde bazen - 60 dereceye kadar düşmekte, yazın ise vadilerde + 48 dereceye kadar çıkmaktadır.
Rusya - Russia
Rusya Federasyonu (Rusça: Росси?йская Федера?ция, Rossiyskaya Federatsiya), kısaca Rusya (Rusça: Росси?я, Rossiya). Doğu Avrupa ile kuzey Asya'ya yayılmış, ve 17,075,400 km²'lik yüzölçümü ile dünyanın en geniş ülkesidir. Nüfus olarak ise sıralamada sekizincidir.
213 milyonluk Rusya nüfusunun %73'ünü kentlerde yaşayanlar, %27'sini ise kırsal kesimde yaşayanlar oluşturmaktadır.
60 farklı etnik grubun yaşadığı Rusya Federasyonu'nda başlıca etnik gruplar şunlardır; 116 milyon Rus, 6,3 milyon Tatar, 2,9 milyon Ukraynalı, 1,7 milyon Çuvaş, 1,6 milyon Başkort, 1,4 milyon Çeçen, 1,2 milyon Beyaz Rus, 1,1 milyon Moldovalı, 1,1 milyon Ermeni, 700 bin Udmurt, 700 bin Azeri, 400 bin Alman.
Yaş ortalaması erkeklerde 24, kadınlarda ise 40'tır. Ortalama ömür ise sırasıyla, 59 ve 71 yıldır.
Sınırları;
Azerbaycan (284 km), Beyaz Rusya(Belarus) (959 km), Çin (3,645 km), Estonya (294 km), Finlandiya (1,313 km), Gürcistan (723 km), Kazakistan (6,846 km), Kuzey Kore (19 km), Litvanya (217 km), Letonya -Kaliningrad Bölgesi (227 km), Moğolistan (3,485 km), Norveç (195 km), Polonya- Kaliningrad Bölgesi (206 km), Ukrayna (1,576 km)
Pakistan - Pakistan
Pakistan İslam Cumhuriyeti kısaca Pakistan, Güney Asya'da bir ülkedir. Umman Denizi'ne 1046 km. kıyısı vardır. Batısında Afganistan ve İran, kuzeyinde Çin, doğusunda Hindistan vardır. Nüfus bakımından dünyada 6.'dır.[2]
1947'de İngiliz sömürgesindeki Hindistan'dan, yaşanan kanlı bir mücadele sonrası ayrılarak 14 Ağustos 1947'de kurulmuştur. Daha sonrasında yine bir bölünme yaşayıp, batısı bugünkü Pakistan doğusu da Bangladeş olmuştur.
Pakistan'da Pencap, Sind, Kuzeybatı Cephesi ve Belucistan olmak üzere 4 eyalet vardır. Federal başkent İslamabad'dır.
Özbekistan - Uzbekistan
Özbekistan.(Özbek Türkçesi: O‘zbekiston Respublikasi veya O‘zbekiston Jumhuriyati, veya Rusça:'Республика Узбекистан' ).Orta Asya'da bir Türk devleti.Komşuları kuzeyde Kazakistan, güneyde Türkmenistan, doğuda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan'dır.
Kırgızistan - Kyrgyzstan
Kırgız Türkçesi'nde : ( Кыргызстан, Кыргыз Республикасы, Latin alfabesi ile Kırgız Respublikası) Resmi olarak Kırgız Cumhuriyeti, – Orta Asyanın kuzey-doğusunda bulunan bir Türk ülkesidir.
Ülke kuzeyden Kazakistan, batıdan Özbekistan, güney-batıdan Tacikistan, ve güney-doğudan Çin ile hudutları çekilmiştir. Baş-şehri Bişkek'tir. Bir dönem Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'ne bağlı iken, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. Kırgızistan, devlet başkanı olan Kurmanbek Bakiyev tarafından yönetilmektedir. Kırgızistan halkı 5 milyonu aşan olup nüfusunun büyük çoğunluğu Türklerdir. Türk halkları ile birlikte ülkede 80'i aşan ulus yaşamaktadır. Bütün halkın % 32,8 kadarı 14 yaşa kadarki çocuklardan oluşur. Çalışan nüfus % 56,1 kadardır. Kırgızistan- Doğu ile Batıyı birleştiren dokuz yolun kavşağında Orta Asya medeniyetinin han yolunda yer alır. Süleyman Tepesi , Özgöndeki tarihi kompleks , Saymaluu Taş resimleri , Manas Kümbeti, Taş-Rabat tarihi kervansarayı, Burana kulesi Kırgızistan'ın tarihi çağlardan kalan çok kıymetli miras eserleridir.
Kazakistan - Kazakhstan
Kazakistan, (Kazak Türkçesi: ?аза?стан, Qazaqstan, Rusça: Казахстан, Kazakhstán), resmi adıyla Kazakistan Cumhuriyeti. Orta Asya ve Doğu Avrupa arasında ülke. 2,727,300 km² yüz ölçümü ile (Batı Avrupa'nın yüz ölçümü kadar) dünyanın en büyük yüz ölçümüne sahip dokuzuncu ülkesidir. Komşuları kuzeyde ve kuzeybatıda Rusya Federasyonu, güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan, doğuda Çin Halk Cumhuriyeti bulunur. Ülkenin ayrıca Hazar Denizi ve Aral Gölü'ne kıyısı vardır.
Bağımsızlığın kazanılmasına doğru 1989 yılında 16,464,464 kişi olan ülke nüfusu, 2006 yılına gelindiğinde 15,300,000 kadar insana düşmüştür. Ülke bugün nüfus bakımından dünyanın 62. büyük ülkesi olmakla birlikte, kilometrekare başına 5.4 insan ile 215. dir.
Irak - Iraq
Irak, Osmanlı Devleti'nin çöküşünün ardından Ortadoğu'da kurulmuş olan devletlerden birisidir. Tarih içinde daha önce yaşamış bir Irak devleti veya bir Irak halkı olmamıştır. Irak adı da Osmanlı İmparatorluğu döneminde merkeze olan uzaklığından dolayı Irak kelimesiyle isimlendirilmesinden gelmektedir, bu konuda diğer bir görüş için Uruk.
Şiiler Güney Irak'ta yaşarken, Bağdat civarında Sünni Araplar, Kuzey Irak'ta ise Kürt ve Türkmen nüfus yaşamaktadır. Irak'ta çok önemli petrol yatakları mevcuttur. Suudi Arabistan'dan sonra dünyanın en büyük ikinci petrol rezervine sahip ülkesidir.
Irak, dünyanın en eski medeniyetlerine ev sahipliği yapmış olan Aşağı Mezopotamya bölgesinde kurulmuş bir devlettir. Bugün Irak, Orta Doğu’da yer alan stratejik mevkisiyle, sahip olduğu petrol rezervleri ile Körfez'in önemli ülkelerinden biri durumundadır.
Irak uzun yıllar İngiltere’nin hakim gücü altında idare edilmiştir. İngiltere’nin 1971’de Orta Doğu’dan tamamen çekilmesi ile, bu bölge üzerinde ABD başat güç olmaya başlamıştır. Soğuk Savaş sonrası Orta Doğu’da etkisini artıran ABD’nin Irak’a özel bir politik ilgisi vardır. Yakın dönem Irak tarihinin ABD tarafından şekillendirildiğini söylemek mümkündür.
İran - Iran
İran (Farsça: ایران), resmi adı İran İslam Cumhuriyeti (Farsça:جمهوری اسلامی ایران) Güneybatı Asya'da ülke. Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Pakistan, Afganistan ve Türkmenistan ile kara sınırına sahiptir. Başkenti Tahran'dır.
İran nüfusunun %51'ini Turkler, %24'ünü farslar ve %2'sini Türkmenler olmak üzere toplam %53'ya varan bir kısmını Türkler, %8'ini Gilaki-Mazenderaniler, %7'sini Kürtler, %3'ini Araplar, %2'sini Beluciler, %2'sini Lurlar ve %1'ini de Ermeniler ve diğer etnik gruplar oluşturur.[1]
İran nüfusunun dini yapısının %89'unu Şii Müslümanlar, %9'unu Sünni Müslümanlar, kalan %2'sini ise diğer dinlere mensup insanlar oluşturmaktadır. Ülkenin resmi mezhebi olan Şiilik ve 12 İmam (İsna Aşeriye) inancı, ülkenin özellikle orta ve kuzey kısımlarında güçlüdür. Sünnilik inancıysa ağırlıklı olarak ülkenin orta-batısındaki Kürtler ile Pakistan sınırındaki Belucilerde ve Horasan eyaletinde yerleşik Türkmen aşiretlerde yaygındır.
İran'da diğer önemli dini azınlıklar arasında özellikle Ortodoks Ermeniler (İsfahan), Zerdüştler (Yezd) ve Bahailer öne çıkmaktadır. Ülkede az miktarda Hindu, Keldani ve Sübbi (Mandaizm) inancına bağlı topluluklar bulunmaktadır. İran'da dini azınlıkların inanç özgürlüğü güvence altına alınmış olup, azınlık temsilcilerine (Ortodoks Hıristiyanlık, Musevilik ve Zerdüştlük) Meclis'te koltuk ayrılmıştır. İran hükümeti tarafından "sapkın bir inanç" olarak nitelendirilen Bahailik ise yasak olup, kimi zaman sert kovuşturmalara uğramaktadır.
Hindistan - India
Hindistan, (Hintçe: "भारत गणराज्य)") Güney Asya'da, Hint Okyanusu, Umman Denizi ve Bengal Körfezi kıyısında, Pakistan, Çin, Nepal, Butan, Bangladeş ve Myanmar (Burma) ile komşu olan geniş bir ülkedir.
Ülkenin resmi tam adı: Hindistan Cumhuriyeti
Yönetim biçimi: Parlamenter Federal Cumhuriyet
Başkent: Yeni Delhi
Bağımsızlık günü: 15 Ağustos 1947 (İngiltere'den)
Milli bayram: Cumhuriyet günü, 26 Ocak (1950)
Anayasa: 26 Ocak 1950
Gürcistan - Georgia
Gürcistan (Gürcüce: საქართველო/Sakartvelo; Gürcüstan olarak da yazılır), Karadeniz’in doğu kıyısında, Güney Kafkasya’da yer alır. Tam adı Gürcistan Cumuhuriyeti’dir. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcüstan’ın kuzeyinde Rusya, güneyinde Azerbaycan, Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler.
Ermenistan - Armenia
Ermenistan (Ermenice: Հայաստան, Hayastan), Batı Asya'da bir ülke.
Bugünkü Ermenistan Cumhuriyeti (Ermenice: Հայաստանի Հանրապետություն , Hayastani Hanrapetut‘yun), tarihi devirlerde Ermenistan olarak adlandırılan bölgenin küçük bir kesimini kapsar. Daha önce Sovyetler Birliği'ne ait bir cumhuriyet iken 1991'de bağımsızlığını ilan etmiştir. Batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan ve güneyinde İran bulunur. Denize kıyısı yoktur. 2006 itibariyle nüfus 2.975.000'dir. Başkenti ve en büyük şehri Erivan'dır.
Azerbaycan - Azerbaijan
Azerbaycan (Azerice:Azerbaycan), Resmî adı Azerbaycan Cumhuriyeti (Azerice:Azərbaycan Respublikası)dır. Avrupa ve Asya kıtaları arasında, Güney Kafkasya'da yer alır. Komşuları; kuzeyde Rusya ve Gürcistan , batısında Ermenistan , güneyinde İran güney batıda Türkiye yer alır. Ayrıca doğuda Hazar Denizi'ne kıyısı vardır.
Afganistan - Afghanistan
Afganistan, resmî adıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti Asya'da denize sınırı olmayan bir ülkedir. Orta Asya'da bulunur ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir. Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan ile çevrilidir.
Batı ve doğu arasındaki yolların kesişme noktasında bulunan Afganistan, bir etnik grup ve kültürler mozaiğidir. Ticaretin merkez noktalarından birinde olan Afganistan, bu stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca İranlılar, Yunanlılar, Araplar, Türkler, Moğollar, İngilizler ve Sovyetler gibi çeşitli ulusların istilasına uğramıştır.
Yunanistan - Greece
Yunanistan Cumhuriyeti (Yunanca: Ελληνική Δημοκρατία) ya da kısaca Yunanistan Güneydoğu Avrupa'da Balkan Yarımadası' nın güney ucunda yer alan bir ülke. Avrupa Birliği ve NATO üyesi Yunanistan, Türkiye'nin batı komşusudur.
Osmanlı Devletinin zayıflaması sürecinde, 19. yüzyılın büyük emperyal devletlerince İstanbul'un idaresinden çıkartılarak kurulan 28 yeni devletten biridir.
Yunanistan adı antik İyonya'nın (bugünkü İzmir, Aydın, Manisa bölgesi) Arapça ve Farsça söyleniş şeklinden gelir.
Orta Çağ'da Bizans ve sonra Osmanlı dönemlerinde Romalı anlamına gelen Rum adı kullanıldı. Bu isim bugün daha çok Kıbrıs'nın güneyi, İstanbul ve Ege'deki Yunan asıllı halkı ifade etmek için kullanılmakta, Yunanistan'da yaşayanlara sıkça yapılan bir hata ile Yunanlı denilmektedir. Bunun yerine hem bu milletten olan kişiyi ifade etmek hem de Yunanistan'a ait olduğunu belirtmek için Yunan sözcüğü kullanılır.
Ülke Yunanca'da Hellas (Yunanca: Ελλάς), Avrupa dillerinde Grek, Greece vs. şeklinde, İlyada Destanı'nda da Akha'ların ülkesi olarak adlandırılır.
Slovenya - Slovenia
Slovenya Cumhuriyeti (Slovence: Slovenija), Orta Avrupa'nın güneyinde yer alan bir ülkedir. Batısında İtalya, güneybatısında Adriyatik Denizi, güney ve doğusunda Hırvatistan, kuzeydoğusunda Macaristan ve kuzeyinde Avusturya bulunur. Eski Yugoslavya'nın bir parçası olan Slovenya, 1991'de bağımsızlığını ilân etti ve 1 Mayıs 2004'te Avrupa Birliği'ne katıldı. Parçalanan Yugoslavya'dan Avrupa Birliği'ne girebilmiş olan ilk ve tek ülkedir.
Sırbistan - Serbia
Güneydoğu Avrupa'da yer alan eski Yugoslavya'nın bir arada kalan iki parçası olan Sırbistan ve Karadağ'ın oluşturduğu Sırbistan-Karadağ Devlet Birliği, 21 Mayıs günü Karadağ'da düzenlenen referandum sonucu "De Facto" şekilde ortadan kalktı. Birliğin "De Jure" yani hukuki anlamda son bulması ise 3 Haziran 2006 tarihinde her iki ülke parlamentosunun birliğin sona ermesini onaylaması ile gerçekleşti.
Bu birlik içindeki iki ulusal oluşumu teşkil eden Sırbistan (başkenti Belgrad) ve Karadağ (başkenti Podgorica) artık kendi politikalarını belirleme serbestliğine sahiptirler.
Ayrılıktan sonra denizle ilişkisi kesilen Sırbistan'ın iki otonom bölgesi bulunmaktadır.
Donanmasını satılığa çıkarmıştır. Bunlar Voyvodina (başkenti Novi Sad) ve Kosova'dır (başkenti Priştina). Nüfusun çoğunluğunun Arnavut olduğu Kosova'daki etnik çatışmalar nedeniyle bu bölgeye NATO birlikleri konuşlandırılmış bulunduğundan, Kosova, Sırbistan yönetiminin fiilen dışındadır. Voyvodina'da ise Macar kökenliler bulunmaktadır.
Sırbistan nüfusunun (Kosova hariç) %82'si Sırptır geri kalaa %18'lik kısmı Macar, Boşnak, Roman ve diğer azınlıklar oluşturur.Kosova'nın Sırbistan'dan ayrılacağına kesin gözüyle bakılmaktadır.Kosovan'nın bağımsızlığının ardından sıranın Voyvodina'ya ve Sancak'a geleceği tahnim edilemktedir.
Sırbistan'ın Panslavizm hareketleri geri tepmiştir. Sonuçta küçük bir Balkan devleti haline (başlangıçtaki gibi) gelmiştir.
Romanya - Romania
Romanya.(Rumence: România).Orta Avrupa'nın güneydoğusunda, Balkan Yarımadası'nın kuzeyinde, aşağı Tuna Havzasında, Karadeniz kıyısında yer alır.
Ülke topraklarının topografik sınıflandırması şöyledir: Dağlar (% 31), tepeler (% 36), ve ovalar (% 33). 1 Ocak 2007'den beri Avrupa Birliği'ne üyedir.
Moldova - Moldova
Moldova Cumhuriyeti, Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülke. Başkenti Kişinev'dir. İçinden Prut ve Dniester nehirleri geçer.
4.434.547 kişilik nüfusuyla, km² başına 108 kişi düşen bu ülkede, nüfus artış oranı -1.830 kişidir. Nüfus'un % 96'sı okuma yazma bilir. Kişi başına düşen milli gelir 2 600 $ seviyesindedir.
Doğu Avrupa'da yer alan Moldova'nın denize kıyısı yoktur. Toplam 1.389 km olan kara sınırının; 450 km'si Romanya ve 939 km'side Ukrayna iledir. Toplam 33.843 km² alan kaplayan ülke arazisinin 472 km² si göller oluştururken, 33.371 km² si kara yüzeyidir. Ülkenin en alçak yeri 2 m ile Dinyester Nehri kıyıları iken, en yüksek yeri 430m ile Dealul Balanesti Tepesidir.
Kosova - Kosovo
Kosova,(Sırpça:Косово и Метохија ya da Kosovo i Metohija, Arnavutça:Kosovë or Kosova) Güneydoğu Avrupa'da, Sırbistan, Karadağ, Makedonya ve Arnavutluk devletlerine sınırı olan, denize çıkışı olmayan, 1999 yılından bu yana fiilen Birleşmiş Milletler idaresinde olan bir bölgedir.
Karadağ - Montenegro
Karadağ (Sırpça: Crna Gora, Црна Гора), dünyanın en yeni bağımsız devletidir. Güneydoğu Avrupa'da yer almaktadır. Doğusunda Arnavutluk ve Kosova, kuzeyinde Sırbistan, batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek, güneyinde Adriyatik denizi yer alır. Başkenti, Podgorica'dır (eskiden Titograd). Şimdiki anayasasına göre Karadağ "demokratik, refah ve çevreci bir ülke" olarak tanımlanmıştır.
Karadağ Eski Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biriydi. Yugoslavya'nın parçalanmasından sonra, Karadağ Sırbistan'ın zorlamasıyla Yeni Yugoslavya'ya katılmıştır. Karadağ'ın çabalarıyla 2003 yılında Sırbistan-Karadağ olarak daha esnek bir federasyon çatısı oluşturulmuştur. Karadağ, 21 Mayıs 2006 Pazar günü yapılan referandumda çıkan %55.5lik evet oyu ile ise bağımsız olma kararı aldı. 3 Haziran 2006'da ise Karadağ Parlamentosu, referandumda çıkan sonuca dayanarak Karadağ'ın bağımsızlığını ilan etti.Bu yönüyle Karadağ, dünyanın en son ve en yeni bağımsız olan devleti olma özelliğini taşımaktadır...
Hırvatistan - Croatia
Hırvatistan.(Hırvatça: Hrvatska) ya da resmi adıyla Hırvatistan Cumhuriyeti(Hırvatça: Republika Hrvatska).Güneydoğu Avrupa'da, Balkan Yarımadası'nın kuzeybatısında yer alır.Komşuları kuzeyde Slovenya, Kuzeydoğuda Macaristan, doğuda Sırbistan, güney ve doğuda Bosna-Hersek, güneyde Karadağ.Batıda Adriyatik Denizi'ne kıyısı vardır.Avrupa Birliği ve Nato üyeliğine adaydır.
Ülkenin sınırları toplamı 2,028 km olup, en uzun sınır Bosna-Hersek'ledir.Ayrıca Ülkenin İtalya ile denizden komşuluğu vardır.
Bulgaristan - Bulgaria
Bulgaristan (Bulgarca: Bılgariya, България), Güneydoğu Avrupa'da, Balkan Yarımadası'nda yer alan bir ulus devlettir. Ülke, batıda Sırbistan ve Makedonya Cumhuriyeti, doğuda Karadeniz, kuzeyde Romanya, güneyde Yunanistan ve Türkiye ile çevrilidir.
Bosna-Hersek - Bosnia and Herzegovina
Bosna-Hersek (Boşnakça ve Hırvatça:Bosna i Hercegovina, Sırpça:Босна и Херцеговина), Balkanlar'da 51.129 km²'lik yüzölçümü ve yaklaşık 4.500.000 kişilik nüfusu olan bir ülkedir.
Ülke bir bütünü oluşturan üç etnik gruba ev sahipliği yapmaktadır: Boşnaklar, Sırplar ve Hırvatlar. İngilizce'de ve daha birçok dilde etnik kimlik göz önünde tutulmadan tüm Bosna-Hersek halkına Bosnalı denir. Ancak Türkçe'de tarihten gelen yakınlıktan dolayı Bosnalı denildiği anda Boşnaklar yani Bosnalı Müslümanlar terimi kastedilir. Ayrıca ülkede Bosnalı veya Hersekli olmak da ayrı etnik kimliği vurgulamak için kullanılır. Bosnalıyım demek Müslümanım demektir.
Hersekliyim demek Hırvatım demektir. Ülke yönetim açısından iki entiteye yani devletçiğe bölünmüş durumdadır. Bunlar, Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti'dir.
Ülkeyi, kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan, doğudan Sırbistan,yine güneyden Karadağ çevirmekte, Adriyatik Denizi ’ne ise Neum şehrinin bulunduğu yerde yalnızca 20 km'lik (limanı olmayan) bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Devletin başkenti ve en büyük şehri Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Bu coğrafî özelliğinden dolayı şehir kış turizmine elverişlidir ve 1984 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmıştır.
Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde ılıman karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.
Eski Sosyalist Yugoslavya'nın altı federe cumhuriyetinden biri olan Bosna-Hersek, bağımsızlığını 1990'lı yıllardaki Yugoslavya'nın-SSCB gibi-çözüldüğü yıllarda kazanmıştır. 1992 yılında Yugoslavya'dan ayrılan Slovenya ve Hırvatistan'ın bağımsızlığını tanıyan AB ve BM, Makedonya ve Bosna-Hersek'in bağımsızlığını referandum şartına bağlamıştı. Bu nedenle 1992 yılında Bosna-Hersek'te yapılan referandumda halk bağımsızlıktan yana oy kullanınca yeni devlet kuruldu. Ancak bu devleti ülkedeki Sırplar tanımadı ve Boşnaklar ve Hırvatlara karşı savaş açtı. 1995 yılına kadar süren Bosna Savaşı'ndan sonra Dayton Barış Antlaşması imzalandı. Buna göre ülkede barışı uygulayacak uluslararası bir konsey kuruldu. Bu konsey bir Bosna-Hersek Yüksek Temsilciği kurdu. Sonuçta ülkede bulunan bu yüksek temsilcilik şu anda cumhurbaşkanını görevden alma dahil birçok yetkiyle donatılmıştır.
Günümüzde gelinen noktada Bosna-Hersek'in bölünmüşlüğü devam etmektedir. Az da olsa bazı bakanlıkların (Savunma, Gümrük vb) birleştirilmesi çalışmaları sürmektedir.
Arnavutluk - Albania
Arnavutluk, resmi adı Arnavutluk Cumhuriyeti (Arnavutça: Republika e Shqipërisë). Balkan Yarımadası'nda ülke. Komşuları kuzeyde Karadağ, kuzeydoğusunda Kosova, doğusunda Makedonya Cumhuriyeti ve güneyinde Yunanistan'dır. Ayrıca ülkenin batıda Adriyatik Denizi ve güneybatıda Yanya Denizi'ne kıyısı vardır. Arnavutluk Avrupa Birliği ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne aday, Karadeniz Ekonomik İşbirliği ve İslam Konferansı Örgütü'ne üyedir.
Türkiye Cumhuriyeti - Republic of Turkey
Türkiye, resmî adıyla Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke. Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur. Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir. Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan[1], İran, Irak ve Suriye'dir.
Çağdaş Türkiye, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı sonunda yıkılmasından sonra, imparatorluğun Türk nüfus çoğunluğuna sahip toprakları üzerinde kurulmuştur. 1923 yılında Cumhuriyeti kuran Mustafa Kemal Atatürk, çağdaş Türk devletinin kurucusu olarak kabul edilir.
Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Konseyi ve İslam Konferansı Örgütü Türkiye'nin üye olduğu uluslararası örgütlerdendir. 3 Ekim 2005 tarihinden itibaren Avrupa Birliği'ne tam üyelik için müzakerelere başlanmıştır.
Türkiye'nin nüfusu 73 milyonu aşmış, kişi başına milli geliri de 6000 Amerikan Dolarına yaklaşmıştır.
KÖKENBİLİM
Bilim adamları ve araştırmacılar Türkiye sözcüğünün İtalyanca'dan geldiğini kabul ederler. Tarihçi İlber Ortaylı bir makalesinde Cenevizli ve Venedikli tüccar ve diplomatların, 12. yüzyılda, Türkiye'yi Turchia ve Turmenia olarak tanımladıklarını belirtir.
Ayrıca, Türkiye adı ilk defa 1190'da bir yazılı kaynakta, haçlı seferi vekayinamesinde geçmektedir. Abdulhaluk Çay ise Turchia tanımını çok daha gerilere götürür ve Turchia tabirine ilk defa 6. yüzyılda Bizans kaynaklarında rastlandığını belirtir ve şöyle der "Bu tabir 9. ve 10. yüzyıllarda İdil/Volga nehrinden Orta Avrupa'ya kadar uzanan saha için kullanılmıştır. Bu kulanımın Kafkasya bölgesinde Hazar Kağanlığı için Doğu Türkiyesi, Arpad hanedanının kurduğu Macar Devleti için Batı Türkiyesi şeklinde olduğunu ve aynı tabirin 12. yüzyıldan itibaren Anadolu için kullanıldığını belirtir. Tarihte 13-14. yüzyıllarda Mısır Memlükleri de Türkiye adını kullanmışlardı: ed-devletüt Türkiya (1250-1387). Batılılar, Turchia halkına hiçbir zaman Türkiyeli demeyip, Türk(Turc) demişlerdir.
Osmanlı devletinde, 19. yüzyıla kadar Türkiye adı kullanılmadı; devleti Osmaniye, Memaliki Şahane, Diyarı Rum adları kullanıldı. Daha sonra, Genç Osmanlılar arasında Osmaniye yerine Türkistan, Türkeli, Türkili gibi adlar önerildiyse de, Orta Asya'da Türkistan adlı bir devlet olduğundan bu benimsenmedi. Anayasada (1921) "Türkiye" adı yazıldı ve 1923'de Türkiye adı resmi olarak kabul edildi.
Makedonya Cumhuriyeti - Republic of Macedonia
Çarşamba
Makedonya Cumhuriyeti (Makedonca: Република Македонија, Arnavutça: Republika e Maqedonisë), kısaca Makedonya. Güneydoğu Avrupa'daki Balkan Yarımadası'nda ülke. Kuzeyde Sırbistan, batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan, doğuda Bulgaristan ile komşudur. Birleşmiş Milletler tarafından 1993 yılında tanınan ülke, Yunanistan'ın baskıları sonucu Birleşmiş Milletler tarafından Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti (EYMC) adıyla tanınmaktadır.
Ülkenin başkenti Üsküp 500,000 nüfusuyla aynı zamanda ülkenin en büyük şehridir. Ülkede Üsküp hariç büyük şehirler Manastır, Kumanova, Pirlepe, Kalkandelen, Ohri, Veles, İştip, Koçani, Gostivar ve Ustrumca'dır. Ülkede 50 kadar doğal ve yapay göl ve yüksekliği 2,000 metreden fazla 16 dağ bulunmaktadır.
Ülke Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Frankofon, Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na üye olmakla birlikte Aralık 2005'den beri Avrupa Birliği ile müzakerede, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne de adaydır.